پاکستان کوں ودھدی ہوئی آبادی ??اروں غذائی ضرورتاں دے حوالے نال سامݨے آندا ہک اہم مسئلہ خوردنی تیل دی طلب اچ ودھارا کرݨ اے جیں کوں پورا کرݨ کیتے اینکوں ہرسال ارباں روپے دا خوردنی تیل درآمد کرݨا پوندے ،ملک اچ آپدی ??وڑھ دا خوردنی تیل صرف 32 فیصد پیدا تھیندا پئے جݙاں جو 68 فیصد درآمد کیتا ویندے ، خوردنی تیل دی درآمد تے انحصار ختم کرݨ تے ملک اچ پیداوار کوں ودھاوݨ کیتے زیتون سودھے ٻئے تیل دار اجناس دی ??اشت اچ ودھارے دی ??وڑھ پاتی ویندی اے، پورے جگ اچ زیتون دا زیر کاشت رقبہ سالانہ ݙڈھ فیصد دی شرح توں ودھدا پئے ۔اقوام متحدہ دے عالمی ادارہ خوراک و زراعت موجب سال 2018 اچ عالمی سطح تے زیتون دا زیرکاشت رقبہ ہک کروڑ پنج لکھ تیرھاں ہزار تر??ئے سو ویھ ہیکٹر ہئی جیڑھا جو سال 2000دے مقابلے اچ 26فیصد ودھ اے ۔ رپورٹ موجب سال 2000دے مقابلے اچ 2018اچ زیتون دی ??یداوار اچ 35فیصد دا نمایاں اضافہ ریکارڈ کیتا ڳئے ۔ واضح رہے جو دنیا اچ زیتون دی ??اشت ، پھل دی ??یداوار اتے ایندے توں حاصل تھیوݨ آلے تیل دے حوالے نال سپین سرفہرست اے۔
زرعی ماہرین موجب زیتون دی ??امیاب کاشت کیتے ایجھی آب و ہوا دی ??وڑھ ہوندی اے جتھاں انھالے دے موسم اچ رکھا تے پالے دے موسم اچ درجہ حرارت کجھ عرصے کیتے ست ڈگری توں گھٹ ہووے تے مینھ وی گھٹ وسے ، زیتون دا ٻوٹا سدا بہار اے اتے او علاقے جنہاں دا درجہ حرارت 20 توں 25 ڈگری سینٹی گریڈ ہووے اتھاں ودھ پیداوار ملدی اے ، زیتون دے ٻوٹے تپدے صحرا توں گھن تے برف پوش پہاڑی چوٹیاں تئیں رادھے ونڄ سڳدن ۔ زیتون دے ٻوٹیں دے پھل 3توں 4 سال بعد آوݨ شر??ع تھی ویندے جݙاں جو تجارتی پیمانے تے پیداوار چھیویں سال ملݨ شر??ع تھیندی اے ، ایندی ??نڳی قسم دی اوسط پیداوار 50 توں 60 مݨ فی ایکڑ تئیں ریکارڈ کیتی ڳئی اے ۔ساریں توں اہم ڳالھ اے ہے جو زیتون دی ??اشت ݙوجھیاں فصلاں دی ??اشت کوں وی متاثر نی کریندیاں ۔
وزیر اعظم عمران خان آکھیے جو موجودہ حکومت زیتون دا انقلاب گھن تے آندی ??ئی اے ، صرف زیتون دی ??اشت تے ہی توجہ ݙیو تاں نہ صرف درآمد تے چاتے وںڄݨ آلے ارباں روپے بچ??ئے ونڄ سڳدن بلکہ اساں آپݨی ضرورت توں ودھ زیتون کوں بر آمد کرتے ارباں ڈالرز کما وی سڳدوں ۔ ایں حوالے نال تقریب توں خطاب کریندے ہوئیں وزیراعظم عمران خان آکھیا ہئی جو اساکوں اوکھ اے ہے جو اساں خوردنی تیل درآمد کریندوں ، اساں ایں ویلھے تر??ئے ارب ڈالر دا خوردنی تیل درآمد کریندے پیوں ایہا وجہ اے جو اساݙے ملک اچ گھیو مہانگا تھی ویندے ۔انہاں آکھیے جو اساکوں زیتون دی ??اشت تے وی توجہ ݙیوݨی چاہیدی اے ،دری??ئے سندھ دے مغربی علاقیں اچ مینھ گھٹ وسدے ،فصلاں نی ڄمدیاں ، ایں کیتے اے زیتون رہاوݨ کیتے ٻہوں چنڳی جاہ اے ایندے توں انڄ بلین ٹرین منصوبہ اچ وی زیتون دی ??اشت تے ودھ ساری توجہ ݙیسوں ۔
ایں ویلھے ملک دے مختلف علاقیں اچ 27ہزار ہیکٹر رقبہ تے زیتون کاشت کیتا ڳئے تاں جو زیتون دے زیر کاشت رقبہ کوں 70ہزار ہیکٹر توں ودھایا ویسی ، گزریل سال کاشتکاراں کوں زیتون دی شجرکاری کیتے 5لکھ 50ہزار ٻوٹے ݙتے ڳئے ہن ، 23-2022تئیں مزید 50ہزار ہیکٹر رقبہ تے زیتون دے ٻوٹے رادھے ویدن تے اڄوکی شجرکاری مہم اچ زیتون دے 23 لکھ نویں ٻوٹے لاتے ویسن ۔ زرعی ماہرین ملک دے مختلف علاقیں دی ??شاندہی کیتی اے جتھاں زیتون دی ??اروباری بنیاداں تے کاشت کیتی ونڄ سڳدی اے ۔ انھاں آکھیے جو زیتون دی شجرکاری دے ودھارے کیتے پبلک۔ پرائیویٹ شراکت داری دے تحت ملک دے مختلف حصیں اچ زیتون دے ٻوٹیں دیاں ݙاہ نرسریاں وی قائم کیتی ڳئن اتے موسم خزاں دی اڄوکی شجر کاری مہم دے دوران انہاں نرسریاں توں ہک ملین ٻوٹے مل ڳھدے ویسن جیڑھے جو فیڈرل سیڈ رجسٹریشن اینڈ سرٹیفیکیشن اتھارٹی توں باقاعدہ منظور شدہ ہوسن ، ملک اچ زیتون دی ??یداوار مسلسل ودھارے دا رحجان اے اتے توقع اے جو اڄوکے سیزن اچ قومی پیداوار 11ہزار ٹن توں ودھ ویسی جیں توں زیتون دے تیل دی ??یداوار وی ودھ ویسی۔
جے پاکستان دے مختلف علاقیں دے موسمی حالات تے نوعیت کوں ݙٹھا وںڄے سندھ دریا دے نیڑے علاقے ،خیبر پختونخواہ اتے اسلام آباد زیتون دی ??اشت کیتے بہترین ہن جݙاں جو خطہ پوٹھوار کوں زیتون دی ??اشت کیتے ٻہوں موزوں علاقہ سمجھیا ویندے ۔
اڄوکے سال خطہ پوٹھوار زیتون دی ??اشت دی حوصلہ افزائی کیتے کاشتکاراں کوں زیتون دے 12لکھ 10ہزار ٻوٹے مخت ݙتے ڳئن اتے انہاں کوں زیتون دا تیل کشید کرݨ دی سہولت وی ݙتی ڳئی اے جݙاں جو خطہ پوٹھوار اچ زیتون اتے ٻئے ہائی ویلیو کراپس دی ??اشت کوں مزید کامیاب بݨاوݨ کیتے مربوط حکمت عملی توں کم کرݨ دی ??وڑھ تے وی زور ݙتا ڳئے ۔ سیکرٹری زراعت پنجاب اسد رحمان گیلانی آکھیے جو ملکی خوردنی تیل دیاں ضرورتاں کوں پورا کرݨ کیتے زیتون دے باغباناں کوں مزید سہولتاں ݙیوݨ کوں یقینی بݨایا ویسی تاں جو او ملکی خوردنی تیل دی ??یداوار کوں ودھاوݨ اچ ودھ چڑھ کراہیں حصہ گھنن ۔ھک اجلاس اچ انہاں آکھیے جوزرعی سائنسداناں کوں زیتون اتے ٻئے ہائی ویلیوفصلات دی ??ویں قسم متعارف کراوݨ کیتے تحقیقی عمل کوں مزید تکھا کرݨا ہوسی ۔انہاں آکھیے جو خطہ پوٹھوار مختلف پھلاں دی ??اشت کیتے ٻہوں موزوں اے اتے این حوالے نال کاشتکاراں دی ??زید تکنیکی رہنمائیویلھے دی اہم لوڑھ اے ۔
پاکستان زرعی تحقیقی کونسل (پی اے آرسی) ملک دے مختلف علاقیں اچ زیتون دی ??یداوار ودھاوݨ تے گھٹ لاڳت تے مبن?? کاشتکاری دے ودھارے تے توجہ ݙتی ہوئی اے تے ایں سلسلے اچ متنوع منصوبے تے کم جاری اے ۔ایں ضمن اچ پاکستان زرعی تحقیقی کونسل (پی اے آر سی) دے نیشنل پراجیکٹ ڈائریکٹر زیتون ڈاکٹر محمد طارق آکھیے جو اللہ تعالیٰ اساݙے ملک کوں ودھ ساریاں نعمتاں ݙتن اتے ملک اچ ایجھی وافر زمین موجود اے جتھاں زیتون کاشت کیتی ونڄ سڳدی اے ، ایندے توں انج جنگلی زیتون دی ??یوند کاری کرتے وی پیداوار حاصل کر سڳدوں ۔ اے وفاقی حکومت دا ہک دانشمدانہ فیصلہ اے جو ملک اچ زیتون دی ??اشت کوں وݙے پیمانے تے ودھارا ݙتا ونڄے تے تے ایندے نال نہ صرف قیمتی زرمبادلہ دی بچٹ تھیسی بلکہ دیہاتی معشیت کوں وی بہتر بݨایا ونڄ سڳسی ۔ روزگار دے موقع وی ودھ??ئے ونڄ سڳدن ۔
ملک اچ زیتون رہاوݨ دے ودھارے کیتے حکومت دی سطح تے مساعی اتے اقدامات دے نال نال نجی شعبہ وی اپݨا فعال کردار ادا کریندا پئے ۔ ایں ضمن اچ النور زرعی فارمز کلرکہار، چکوال دے جنرل منیجر محمد عزیر ملک خطہ پوٹھوار اچ زیتون دی ??اشت بارے آکھیے جو اساݙا فارم 200 ایکڑ تے مشتمل اے اتے ایندے اچ 40 توں 50 ایکڑ رقبے تے زیتون کاشت کیتی ڳئی اے ، خطہ پوٹھوہار اچ حکومت دے تعاون نال ایں فارم کوں اساں اڳوں تے ودھیندے پیوں ، اتھاں زیتون دے پلانٹس دی ??جموعی تعداد تقریباً ست ہزار دی اے ے ہے اور اتے انہاں اچ ہک سال توں گھن تے پنج سال تئیں دے ٻوٹے شامل ہن ۔”اے پی پی” نال ڳالھ مہاڑ کریندے ہوئیں انہاں آکھیے جو چوتھے سال تے پنجویں سال دے زیتون دے ٻوٹیں توں پیداوار شر??ع تھی ڳئی اے ۔انہاں آکھیے جو وزیراعظم زیتون دی ??اشت کوں ٻہوں ودھ ترجیح ݙیندے پئن ، پاکستان اچ زیتون دی ??اشت دا منصوبہ ٻہوں چنڳاں اے ، ایندے نال ملک دے کافی زرمبادلہ دی بچت کیتی ونڄ سڳدی اے کیوں جو اساݙے ملک دے اندر زیتون کاشت کرتے خوردنی تیل دی ??یداوار کوں ودھا سڳدوں۔
پنجاب اچ خطہ پوٹھوار سودھے ٻئے علاقیں دے علاوہ صوبہ خیبر پختونخوا اتے بلوچستان،اچ زیتون دی ??سیع رقبہ تے کاشت کیتے اقدامات کیتے ویندے پئن جݙاں جو سندھ اتے گلگت بلتستان اچ وی زیتون دی ??یداوار دی ??ہوں گنجائش موجود اے ۔زیتون دی ??اشت اچ ودھارے دے نال نال مختلف علاقیں اچ پراسیسنگ پلانٹس دے قیام تے وی توجہ ݙتی ویندی ??ئی اے تے پنجاب و بلوچستان دی حکومتاں پہلے ہی مختلف علاقیں اچ تر??ئے پلانٹس قائم کر ݙتن جݙاں جو نجی شعبہ وی ایں حوالے نال سرمایہ کاری اچ دلچسپی رکھیندا پئے ایندے علاوہ حکومت وی ایندی بھر پور حوصلہ افزائی کریندی ??ئی اے تاں جو زیتون دی ??یداوار اتے ایندے کشید دے عمل کوں جدید بنیاداں تے ودھارا ݙتا ونڄ سڳے ۔زرعی و اقتصادی ??اہرین توقع رکھیندن جو پاکستان اچ زیتون دی ??اشت اچ ودھارے دے رجحان اتے خصوصی اقدامات دی بدولت مستقبل اچ مقامی طلب پوری تھیوݨ دے علاوہ ودھیک پیداوار دے ذریعے قیمتی زرمبادلہ نہ صرف بچایا بلکہ کمایا وی ونڄ سڳسی ۔
